ၾကားဖူးတာေလး တစ္ခုက... သားသတ္လိုင္စင္ရတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္ဟာ သတ္ျဖတ္ေနရင္ စီးပြားေတြ တက္ေနၿပီး မေကာင္းမွန္းသိလို႔ အျခားသမၼာအာဇီဝ အလုပ္လုပ္ရင္ စီးပြားေတြ က်ပါသတဲ့။
အဲဒါ ဘာေၾကာင့္ပါလဲ၊ ကံက စီမံေနလို႔ပါပဲ..။
ခ်မ္းသာတာဟာ အတိတ္က ေကာင္းမႈေၾကာင့္ဆိုရင္ ပစၥဳပၸန္မေကာင္းမႈက အတိတ္ေကာင္းမႈကို ေထာက္ပံ့လို႔ ခ်မ္းသာတာလား။ မဟုတ္ပါဘူး။ ႏွိပ္စက္လို႔ ခ်မ္းသာတာပါ။ ဘယ္လိုႏွိပ္စက္လဲဆိုရင္ ေကာင္းမႈအက်ိဳးေတြ ျမန္ျမန္ကုန္သြားေအာင္ ႏွိပ္စက္တာပါ။ ဒါမွ မေကာင္းမႈအသစ္ရဲ႕ အက်ိဳးေတြ ျမန္ျမန္ဝင္ႏိုင္ပါမယ္။ (ပ်ားရည္သုတ္ထားတဲ့ ဓားသြားကို လွ်က္ေနသလို ပ်ားရည္က ပါးပါးေလးရယ္ပါ။ အဲဒါကို အဟုတ္ထင္ၿပီး ဆက္လွ်က္ေနရင္ လွ်ာျပတ္ဖို႔ပဲရွိပါတယ္။) (အက်ိဳးမေပးေသးခင္ေတာ့ မေကာင္းမႈကို ပ်ားသကာလို ထင္ၾကတယ္လို႔ ဓမၼပဒထဲမွာ ဥပၸလဝဏၰာေထရီကို ဖ်က္ဆီးတဲ့ နႏၵလုလင္နဲ႔ ပက္သတ္ၿပီး ျမတ္စြာဘုရားရွင္က ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။)
ဒါဆို ေကာင္းတာလုပ္ၿပီး ဆင္းရဲတာကေရာ။ ပစၥဳပၸန္ေကာင္းမႈက ခ်မ္းသာကို ႏွိပ္စက္လို႔ ဆင္းရဲတာလား။ မဟုတ္ပါဘူး။ ေထာက္ပံ့တာပါ။ ဆင္းရဲေတြကုန္သြားၿပီး ခ်မ္းသာမႈ ျမန္ျမန္ေရာက္ေအာင္ ေထာက္ပံ့တာပါ။ (အစြမ္းထက္တဲ့ ေဆးခါးႀကီး ေသာက္ရသလိုပါပဲ။ ခဏသာ ခါးေပမယ့္ ၿပီးရင္ နာက်င္ဆင္းရဲမႈေတြ ေပ်ာက္ၿပီး ခ်မ္းသာရာ ေရာက္ရမွာပါ။) ( ရွင္သာရိပုတၱရာ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ့ ေရႊပန္းခိုင္ေလးနဲ႔ ပူေဇာ္ဖို႔လာတဲ့ ေရဝတီဆိုတဲ့ ကေလးမေလး လူအုပ္ႀကီးနင္းခံရလို႔ ေသသြားသလို၊ ဥပုသ္ေစာင့္ၿပီး ျပန္လာတဲ့ ဥပါသကာႀကီး လူသတ္ခံရလို႔ ေသသြားသလို မ်က္ျမင္အားျဖင့္ (ေကာင္းတာလုပ္ရင္းက) ကံဆိုးရသလိုလိုနဲ႔ အမွန္က သူတို႔ ဝဋ္ေၾကြးျမန္ျမန္ေက်ၿပီး ပိုေကာင္းတဲ့ ဘဝကို ရရွိသြားၾကတာမ်ိဳးပါ။)

သတၱဝါတို႔ကို စီမံတတ္တဲ့ ကံက (၄) မ်ိဳးရွိပါတယ္။
အဲဒါေတြကေတာ့-
(၁) ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ကံ (ဇနကကံ)
(၂) ေထာက္ပံ့တတ္တဲ့ကံ (ဥပတၳမၻကကံ)
(၃) ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္တတ္တဲ့ကံ (ဥပပီဠကကံ)
(၄) သတ္ျဖတ္တတ္တဲ့ကံ (ဥပဃာတကကံ) တို႔ပါပဲ။

(၁) ဇနကကံ - ေကာင္းတဲ့ အက်ိဳးကိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ မေကာင္းတဲ့ အက်ိဳးကိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ကံပါ။
(၂) ဥပတၴမၻကကံံ - ေပးၿပီးသား ေကာင္းက်ိဳးကို ပိုေကာင္းေအာင္၊ မေကာင္းက်ိဳးကို ပိုဆိုးေအာင္ ေထာက္ပံ့တတ္တဲ့ကံပါ။
(၃) ဥပပီဠကကံ - ေပးၿပီးသား ေကာင္းက်ိဳးကို အားနည္းေအာင္၊ မေကာင္းက်ိဳးကိုလည္း အားေပ်ာ့ေအာင္ ႏွိပ္စက္တတ္တဲ့ကံပါ။
(၄) ဥပဃာတကကံ - ေကာင္းက်ိဳးကို ျပတ္ေတာက္ေစၿပီး မေကာင္းက်ိဳးကို ျဖစ္ေစတတ္၊ မေကာင္းက်ိဳးကို ျပတ္ေတာက္ေစၿပီး ေကာင္းက်ိဳးကို ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ကံပါ။

ဥပမာ -
(၁) လူဘဝကိုရျခင္းဟာ ကုသိုလ္ဇနကကံေၾကာင့္ပါ။
(၂) ထိုလူ က်န္းမာ၊ ခ်မ္းသာေနျခင္းဟာ ကုသိုလ္ ဥပတၴ မၻကကံက ေထာက္ပံ့လို႔ပါ။
(၃) ထိုလူ ေရာဂါထူ၊ ဆင္းရဲေနျခင္းဟာ အကုသိုလ္ဥပပီဠကကံက ၫႇင္းဆဲလို႔ပါ။
(၄) ထိုလူ ေသဆံုးသြားျခင္း၊ လူ႔ဘဝျပတ္သြားျခင္းဟာ အကုသိုလ္ ဥပဃာတကကံက သတ္ျဖတ္လို႔ပါ။

ေနာက္ဥပမာတစ္ခု -
(၁) ေခြးဘဝရျခင္းဟာ အကုသိုလ္ ဇနကကံေၾကာင့္ပါ။
(၂) ေခြးပိန္၊ ေခြးဝဲစားျဖစ္ျခင္းဟာ အကုသိုလ္ ဥပတၳမၻကကံက ေထာက္ပံ့လို႔ပါ။
(၃) ခ်မ္းသာတဲ့သူက အဲဒီေခြးကို ေကာက္ယူေမြးစားၿပီး ေကာင္းမြန္စြာ စားေသာက္ေနထိုင္ရျခင္းဟာ ကုသိုလ္ ဥပပီဠကကံက (ေခြးရဲ႕အကုသိုလ္ကံကို အားနည္းသြားေအာင္) ႏွိပ္စက္လို႔ပါ။
(၄) ေခြးဘဝ ျပတ္စဲေသဆံုးသြားၿပီး ေကာင္းရာဘဝေရာက္ျခင္းဟာ ကုသိုလ္ ဥပဃာတကကံက (အကုသိုလ္ကံကို) ျဖတ္ေတာက္လိုက္လို႔ပါ။

ကုသိုလ္ဇနကကံေၾကာင့္ ထီေပါက္တယ္။
ကုသိုလ္ ဥပတၴ မၻကကံက ေထာက္ပံ့လို႔ ဆုႀကီးႀကီး ေပါက္တယ္။
အကုသိုလ္ဥပပီဠကကံကႏွိပ္စက္လို႔ ဆုေသးေသးေလးပဲ ေပါက္တယ္။
အကုသိုလ္ဥပဃာတကကံက ျဖတ္ေတာက္လိုက္လို႔ ထီလက္မွတ္ေပ်ာက္လို႔ တစ္ျပားမွမရ ျဖစ္ရပါတယ္။

အကုသိုလ္ ဇနကကံေၾကာင့္ ကားေမွာက္တယ္။
အကုသိုလ္ ဥပတၴ မၻကကံက ေထာက္ပံ့လို႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဒဏ္ရာရတယ္။
ကုသိုလ္ ဥပပီဠကကံက ႏွိပ္စက္လို႔ ဒဏ္ရာအနည္းငယ္သာ ရတယ္။
ကုသိုလ္ ဥပဃာတကကံက ျဖတ္ေတာက္လိုက္လို႔ ဘာဒဏ္ရာမွ မရဘဲ အနာလြတ္ကင္း ခ်မ္းသာရတယ္။

ဒီလိုပါပဲ ကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္ေပၚလာျခင္း၊ တိုးတက္လာျခင္း၊ ဆုတ္ယုတ္လာျခင္း၊ ပ်က္စီးသြားျခင္းမ်ား စသည္ျဖင့္ အက်ိဳးတရားေတြကို မိမိဥာဏ္နဲ႔ ခ်ိန္ထိုးၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ ဇနကကံေပၚ မူတည္ၿပီး တိုးတက္မွာလား၊ ဆုတ္ယုတ္မွာလား၊ ပ်က္စီးသြားမွာလားဆိုၿပီး က်န္တဲ့ကံ(၃)ပါးအနက္ တစ္ပါးပါးက လာတြဲမွာပါ။
ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ကံကို - အမ်ိဳးတူတဲ့ကံက (ကုသိုလ္ကို ကုသိုလ္က) (အကုသိုလ္ကို အကုသိုလ္က) ေထာက္ပံ့ၿပီး၊
အမ်ိဳးမတူတဲ့ကံက (ကုသိုလ္ကို အကုသိုလ္က) (အကုသိုလ္ကို ကုသိုလ္က) ၫႇင္းဆဲႏွိပ္စက္၊ သတ္ျဖတ္ၾကပါတယ္။

ျဖစ္ေစတဲ့ကံရယ္၊ ေထာက္ပံ့တဲ့ကံရယ္က တစ္တြဲ
ႏွိပ္စက္တဲ့ကံရယ္၊ သတ္ျဖတ္တဲ့ကံရယ္က တစ္တြဲ ဆိုၿပီး အမ်ိဳးအစားကြဲၾကပါတယ္။

ေကာင္းက်ိဳးကို ဆိုရင္-
ကုသိုလ္က - ျဖစ္ေစတယ္၊ ေထာက္ပံတယ္။
အကုသိုလ္က - ႏွိပ္စက္တယ္။ ျဖတ္ေတာက္တယ္။

မေကာင္းက်ိဳးကို ဆိုရင္-
အကုသိုလ္က - ျဖစ္ေစတယ္၊ ေထာက္ပံ့တယ္။
ကုသိုလ္က - ႏွိပ္စက္တယ္။ ျဖတ္ေတာက္တယ္။

အတိတ္ ဇနကကုသိုလ္ကံေၾကာင့္ ေကာင္းက်ိဳးရတာကို-
(၁) ပစၥဳပၸန္ ကုသိုလ္ကံက ေထာက္ပံ့မယ္။
(၂) ပစၥဳပၸန္ အကုသိုလ္ကံက ေကာင္းက်ိဳးအားနည္းေအာင္ ႏွိပ္စက္မယ္။
(၃) ပစၥဳပၸန္ အကုသိုလ္ကံက ေကာင္းက်ိဳးျပတ္သြားေအာင္ ျဖတ္ေတာက္မယ္။

အတိတ္ ဇနက အကုသိုလ္ကံေၾကာင့္ မေကာင္းက်ိဳးရတာကို-
(၁) ပစၥဳပၸန္ အကုသိုလ္ကံက ေထာက္ပံ့မယ္။
(၂) ပစၥဳပၸန္ ကုသိုလ္ကံက မေကာင္းက်ိဳး အားနည္းေအာင္ ႏွိပ္စက္မယ္။
(၃) ပစၥဳပၸန္ ကုသိုလ္ကံက မေကာင္းက်ိဳး ျပတ္သြားေအာင္ ျဖတ္ေတာက္မယ္။

တစ္နည္းအားျဖင့္ -
ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ ပစၥဳပၸန္ဇနကကံကို အတိတ္ကံတို႔က ေထာက္ပံ့၊ ၫႇင္းဆဲ၊ သတ္ျဖတ္ၾကတယ္။ ပစၥဳပၸန္ ေကာင္းမႈ / မေကာင္းမႈတို႔ကို အတိတ္ေကာင္းမႈ / မေကာင္းမႈတို႔က ေထာက္ပံ့တဲ့အခါ ကုသိုလ္ / အကုသိုလ္ေလး နည္းနည္းျပဳ႐ံုနဲ႔ ေကာင္းက်ိဳး / ဆိုးက်ိဳး မ်ားစြာရႏိုင္ပါတယ္။ 'ေရလာေျမာင္းေပး' ဆိုသလိုပဲ အတိတ္ကံ ေရလာခ်င္ေပမယ့္ ပစၥဳပၸန္ေျမာင္း မေဖာက္ရင္ လာႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

ဒါ့ေၾကာင့္ ...
ေကာင္းက်ိဳးလိုလားရင္ ပစၥဳပၸန္မွာ ေကာင္းမႈ လုပ္မွသာ အတိတ္ေကာင္းမႈကံတို႔ ေထာက္ပံ့ခြင့္ကို ရပါမယ္။
မေကာင္းက်ိဳး မလိုလားရင္ ပစၥဳပၸန္မွာ မေကာင္းမႈ မလုပ္မွသာ အတိတ္မေကာင္းမႈကံေတြလည္း အက်ိဳးေပးခြင့္မသာမွာပါ။

ပစၥဳပၸန္ ေကာင္းမႈေတြ ျပဳေနေပမယ့္လည္း ...
အတိတ္အကုသိုလ္ကံေတြ ဝင္ေရာက္ ႏွိပ္စက္ရင္ ေကာင္းက်ိဳးေတြ အားနည္းၿပီး မွန္းသေလာက္ မေပါက္ေျမာက္ပဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အတိတ္အကုသိုလ္ကံက ဝင္ေရာက္ ျဖတ္ေတာက္ပစ္ရင္ေတာ့ ေကာင္းက်ိဳးေတြ လံုးလံုးျပတ္ေတာက္သြားၿပီး ေကာင္းမႈေတြ ျပဳေနေပမယ့္လည္း မေကာင္းက်ိဳးေတြပဲ ခံစားေနရတဲ့ အျဖစ္မ်ိဳးနဲ႔ ႀကံဳရတတ္ပါတယ္။

ပစၥဳပၸန္ မေကာင္းမႈေတြ ျပဳေနေပမယ့္လည္း ...
အတိတ္ကုသိုလ္ကံေတြက အဲဒီ့မေကာင္းမႈကံကို ႏွိပ္စက္ရင္ မေကာင္းက်ိဳးေတြ အားနည္းၿပီး ထင္သေလာက္ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး မျဖစ္ပါဘူး။ အတိတ္ကုသိုလ္ကံက ဝင္ေရာက္ ျဖတ္ေတာက္ပစ္ရင္ေတာ့ မေကာင္းက်ိဳးေတြ လံုးလံုးျပတ္ေတာက္သြားၿပီး မေကာင္းမႈျပဳေနေပမယ့္ ေကာင္းက်ိဳးေတြ ခံစားေနၾကရတဲ့ အျဖစ္မ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

အဲဒီေတာ့ သတၱဝါေတြကို စီမံေနတာက မိမိတို႔ရဲ႕ ကုသိုလ္ကံ၊ အကုသိုလ္ကံေတြပါ။
ဒီကံေတြကလည္း အတိတ္ နဲ႔ ပစၥဳပၸန္ေပါင္းၿပီး ျခယ္လွယ္ေနၾကတာပါ။
အတိတ္ကံက အေမနဲ႔တူၿပီး၊ ပစၥဳပၸန္ကံက အေဖနဲ႔တူပါတယ္။ တစ္နည္းေျပာရရင္... ပစၥဳပၸန္ကံက အေမနဲ႔တူၿပီး၊ အတိတ္ကံက အေဖနဲ႔ တူပါတယ္။ အေမက ေမြးထုတ္လိုက္ၿပီး တိုးတက္ျခင္း၊ ဆုတ္ယုတ္ျခင္း၊ ပ်က္စီးျခင္းဟာ အေဖ့ရဲ႕ စီမံေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ အေပၚမွာ အမ်ားႀကီးမွီသလိုပါပဲ။
မိမိတို႔က ကံေတြကို ျပဳလုပ္စီမံခဲ့ေတာ့ ကံေတြရဲ႕ စီမံျပဳလုပ္ျခင္းကို မိမိတို႔ပဲ ျပန္ခံၾကရတာေပါ့။ ကံစီမံတာ မခံခ်င္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ကံကို မစီမံမွ ျဖစ္မွာပါ။ ကံကို မစီမံ မျပဳလုပ္ရဘူး ဆိုေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္ရမွာလဲ။ သတၱဝါေတြဆိုတာ အခ်ိန္နဲ႔အမွ် ကုသိုလ္ကံမျပဳရင္ အကုသိုလ္ကံေတြ ျပဳေနၾကတာပါ။ (ကာယ၊ ဝစီ၊ မေနာမွာ ကုသိုလ္ကံ မျဖစ္သမွ် အကုသိုလ္ကံေတြ ျဖစ္ေနတာပါ။)

ကံကို မစီမံခ်င္ရင္၊ မျပဳလုပ္ခ်င္ရင္ ကံကို ျဖတ္ေတာက္ပစ္ရမွာပါ။ ကုသိုလ္ကံ၊ အကုသိုလ္ကံ ၂-မ်ိဳးလံုးကို ျဖတ္ေတာက္ပစ္ရမွာပါ။ ဖိနပ္အေကာင္းစားစီးၿပီး ေျပးတဲ့လူနဲ႔ ဖိနပ္အစုတ္/ ဖိနပ္မပါဘဲ ေျပးတဲ့လူ- ေမာတာခ်င္းကေတာ့ အတူတူပါပဲ။ အေျပးရပ္မွကို ခ်မ္းသာမွာပါ။
အေျပးရပ္သလို ကံျဖတ္ဖို႔ဆိုရင္ ရဟႏၲာျဖစ္မွ ကံကျပတ္မွာပါ။ ရဟႏၲာဟာ ကုသိုလ္ကံကိုလည္း ျဖတ္ၿပီးပါၿပီ။ အကုသိုလ္ကံကိုလည္း ျဖတ္ၿပီးပါၿပီ။ ရဟႏၲာကို ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္ မျပဳသူလို႔ ေခၚပါတယ္။ ရဟႏၲာမ်ားျပဳတဲ့ ကုသိုလ္မ်ားဟာ ကုသိုလ္မမည္ေတာ့ဘဲ ျပဳကာမတၱ ႀကိယာသာ မည္ပါေတာ့တယ္။ အဆံမေအာင္တဲ့ မ်ိဳးေစ့လို အပင္ကို မျဖစ္ေစေတာ့တဲ့အတြက္ မ်ိဳးေစ့အျဖစ္သံုးလို႔ မျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ မ်ိဳးေစ့မဟုတ္တဲ့ သစ္ေစ့လို ကုသိုလ္မဟုတ္တဲ့ ႀကိယာ ျဖစ္သြားပါတယ္။
အဲဒီေတာ့ ရဟႏၲာေတြလို ကံျပတ္သြားေအာင္ ကံျဖတ္ရပါမယ္။ ကံကို ဘယ္လိုျဖတ္မလဲဆိုေတာ့... ဝိပႆနာကုသိုလ္ကံကို ျပဳရင္းနဲ႔ပဲ ျဖတ္ရမွာပါ။ ဝိပႆနာကုသိုလ္ကံေတြ ျပဳပါမ်ားေတာ့ ဝိပႆနာဥာဏ္ေတြ ရင့္သန္လာၿပီး အဆင့္ဆင့္ အရိယာမဂ္၊ ဖိုလ္တို႔ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး အရဟတၱမဂ္ဥာဏ္ကိုရၿပီး သံသရာလည္ေစတတ္တဲ့ ကံအားလံုး ျပတ္သြားေတာ့တာပါပဲ။ မရွိေတာ့တဲ့ကံက ဘာကိုမ်ား စီမံႏိုင္ဦးမွာတဲ့လဲ ...။