ၿမိဳ႔ရြာထဲကို ဆြမ္းဘုဥ္းေပးၾကြတဲ့အခါတိုင္း “သံဃာေတြကို ကပ္ထားတဲ့စားပြဲကို သြားမကိုင္နဲ႔-မထိနဲ႔ ” လို႔ ဒကာ-ဒကာမေတြက တျခားသူေတြကို တားျမစ္တဲ့စကားကိုအၿမဲလိုလိုၾကားရပါတယ္။ သံဃာေတာ္ေတြကိုဆက္ကပ္ထားတဲ့စားပြဲကိုထိမိရင္အကပ္ခံပ်က္သြားတယ္လို႔ထင္လို႔ေျပာေနတဲ့စကားပါ။ သံဃာေတာ္ေတြကို ဆြမ္းကပ္တဲ့အခါမွာ ဆြမ္း၊ဆြမ္းဟင္းပုဂံ၊စားပြဲနဲ႔ အျခားအကပ္ခံထားတဲ့ ပစၥည္းေတြကို ဒကာ၊ဒကာမေတြက မထိရဘူး၊သြားထိလို့ရွိရင္ ကပ္ထားတာပ်က္လို႔ သံဃာေတာ္ ေတြက မဘုဥ္းေပး မသံုးေဆာင္ေကာင္းဘူးလို႔ အထင္ရွိေနၾကပါတယ္။
တခ်ိဳ႔ဆိုရင္ဆြမ္းဟင္းလိုက္ရင္ေတာင္အကပ္ခံပ်က္သြားတယ္ထင္ၿပီးထပ္ခါထပ္ခါကပ္တာေတာင္ႀကံဳဖူးပါတယ္။တကယ္ေတာ့ဒကာ၊ဒကာမေတြကသံဃာေတာ္ေတြကိုဆက္ကပ္ထားတဲ့ပစၥည္း၀တၳဳအစုစုဟာတစ္ေယာက္ေယာက္က ထိရံု၊ကိုင္တြယ္ရံုနဲ႔ ကပ္ထားတဲ့အာနိသင္ ပ်က္မသြားပါဘူး။ သံဃာေတာ္ေတြကို ပစၥည္း၀တၳဳအစုစုဆက္ကပ္တဲ့အခါမွာ “အကပ္ခံေျမာက္တဲ့အဂၤါ နဲ႔ အကပ္ ခံပ်က္တဲ့အဂၤါေတြအသီးသီးရွိၾကပါတယ္”အကပ္ခံေျမာက္တဲ့အဂၤါက(၅)ပါးရွိၿပီး၊အကပ္ခံပ်က္တဲ့အဂၤါက (၆)ပါးရွိပါတယ္။
ရဟန္းေတာ္မ်ားဟာ မိမိပိုင္ ပစၥည္းကို ျဖစ္ေစ၊ သူတစ္ပါးပိုင္ ပစၥည္းကို ျဖစ္ေစ လူ, သာမေဏ, တိရစၧာန္ တစ္ဦးဦးက ဆက္ကပ္မွသာ ဘုဥ္းေပးသံုးေဆာင္ ေကာင္းပါတယ္။ အကပ္မခံဘဲနဲ႔ကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းေကာတပါးသူပိုင္ပစၥည္းပါမသံုးေဆာင္ေကာင္းပါဘူး။ေရနဲ႔ဒန္ပူအခုေခတ္အေခၚ သြားတိုက္တံ(၂)ခုသာ ခြ်င္းခ်က္အေနနဲ႔ အကပ္မခံဘဲ သံုးေဆာင္မွီ၀ဲေကာင္းပါတယ္။ တျခားအရာေတြကေတာ့အကပ္ခံၿပီးမွသာသံုးေဆာင္ေကာင္းပါတယ္။ရွင္သာမေဏမ်ားအေနနဲ႔ကေတာ့ ဘယ္၀တၳဳပစၥည္းမဆိုအကပ္ခံစရာမလိုအပ္ဘဲ ဘုဥ္းေပးႏိုင္ သံုးေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္။
ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ဒကာ၊ဒကာမမ်ားအေနနဲ႔အကပ္ခံေျမာက္တဲ့အဂၤါနဲ႔အကပ္ခံပ်က္တဲ့အဂၤါေတြကို မျဖစ္မေနသိထားသင့္ပါတယ္။ အကပ္ခံေျမာက္တဲ့အဂၤါက (၅)ပါးရွိပါတယ္-
(၁) ကပ္မည့္ ကပၸိယကာရက ဒကာ၊ဒကာမသည္ သံဃာေတာ္ကိုကပ္လွႈမည့္ ပစၥည္း၀တၳဳကို ဦးစြာေရွးရႈယူေဆာင္၍လာရပါမယ္။ျပီးလွ်င္ ကပ္လွႈမည့္ပစၥည္းကို လက္ျဖင့္ ေရွ႕တုိးေပးကာ ဆက္ကပ္ လွႈဒါန္းရမွာျဖစ္ပါတယ္။ဦးေခါင္း စသည္ျဖင့္ ရြက္ထားေသာ လွဴဖြယ္ကို လွဴဒါန္းလိုက ဦးေခါင္း အနည္းငယ္ ေစာင္းေပး၍ ဆက္ကပ္လွဴဒါန္းရပါမယ္။
(၂) အလွဴခံ သံဃာေတာ္ႏွင့္ လွဴဒါန္းဆက္ကပ္သည့္ ဒကာ၊ဒကာမဟာ အကြာအေ၀းအားျဖင့္ ႏွစ္ေတာင္တစ္ထြာဟတၱဘသ္ (၄၅-လက္မ) အတြင္း ရိွရပါမယ္။
(၃) သာမာန္ အင္အားရိွသူ တစ္ေယာက္ ေျမႇာက္ခ်ီမ,ႏိုင္ေသာ ဝတၳဳပစၥည္း ျဖစ္ရပါမယ္။ စားပြဲခံု အၾကီးၾကီးမ်ားျဖင့္ ဆက္ကပ္ရာမွာ အလြန္ေလးလံ၍ မၾကြႏိုင္လွ်င္ ဟင္းခြက္မ်ားကို တစ္ခြက္ခ်င္း ဆက္ကပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခြက္ခ်င္း အကပ္ခံၿပီးေသာအခါ မိသားစုအားလံုး (သို႔) အဖြဲ႔ျဖင့္ ကပ္လုိပါက စားပြဲခံုႀကီးကို ညီညာစြာမ,ၿပီး ထပ္မံ ကပ္ႏိုင္သည္။စားပြဲလိုက္ဆက္ကပ္ရာမွာ စားပြဲၾကြႏိုင္လွ်င္ကား စားပြဲလိုက္မကပ္ႏို္င္ပါတယ္။
(၄) ဆက္ကပ္သူဒကာ-ဒကာမႏွင့္ အကပ္ခံသူ သံဃာေတာ္သည္ ႏွစ္ေတာင့္တစ္ထြာ ဟတၱဘသ္အကြာအေ၀းအတြင္းတည္းရွိၿပီး ၾကားတြင္ နံရံ၊တံတိုင္းစသည္ျခားေန၍ ကိုယ္ထိလက္ေရာ က္ကပ္လွဴရန္လံုး၀မျဖစ္ႏိုင္သည့္အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ပစ္ေျမႇာက္၍ ဆက္ကပ္ႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ထို႔သို႔ေသာကပ္လွဴနည္းမ်ိဳးသည္ လံုး၀မျဖစ္သာသည့္အခါမွသာကပ္လွဴခြင့္ရွိတာျဖစ္ပါတယ္။
(၅) ကိုယ္ရဲ႕အစိတ္အပိုင္း၊ လက္- စသည္ျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္ႏွင့္ထိစပ္ေနေသာ ကိုင္ထား သည့္ ခြက္၊ တုတ္၊ ခံု - စသည္ျဖင့္ ခံ၍၊ ထိ၍ ျဖစ္ေစ ထို(၂)မ်ဳိးတြင္ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ အကပ္ခံေသာ ရဟန္းက ခံယူလို႔ရပါတယ္။ ႏွစ္ေတာင္တစ္ထြာအတြင္ တစံုတရာလာကပ္ခဲ့ေသာ္ အကပ္ခံသည့္သံ ဃာေတာ္အေနနဲ႔ လက္ထဲမွာ ေတာင္ေ၀ွး၊ဒုတ္စသည္နဲ႔ တဆင့္ထိတို႔၍ အကပ္ခံလို႔ရပါတယ္။
အထက္ပါအဂၤါ(၅)ခ်က္ကေတာ့ ဆြမ္းစသည္ ၀တၳဳပစၥည္းလွဴဒါန္းဆက္ကပ္တဲ့အခါမွာ ျပည့္စံုရတဲ့ အဂၤါရပ္ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ထိုအဂၤါရပ္ေတြနဲ႔ ျပည့္စံုမွာသာ ဆက္ကပ္တဲ့ပစၥည္းဟာ အကပ္ခံေျမာက္ၿပီး သံဃာေတာ္မ်ားအေနနဲ႔ဘုဥ္းေပးသံုးေဆာင္ေကာင္းတာျဖစ္ပါတယ္။
သံဃာေတာ္မ်ားအေနနဲ႔ အပင္ေပါက္ႏိုင္ေသာ အေစ့၊ အျမစ္၊ အဆစ္ပါေသာ သစ္သီး၊ သစ္ျမစ္မ်ားကို မဘုဥ္းေပးမသံုးေဆာင္အပ္ပါဘူူး။ကပၸိယကာရက ဒကာ၊ဒကာမတို့အေနနဲ႔ သံဃာေတာ္ တို႔နဲ႔အပ္စပ္ေအာင္ ကပၸိေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ မ်ိဳးေစ့ဗိဇဓါတ္မေသတဲ့ အေစ့၊အျမစ္၊ အဆစ္ကို ဓါးနဲ႔ျဖစ္ေစ၊လက္သည္းနဲ႔ျဖစ္ေစ၊မီးနဲ႔ျဖစ္ေစ ထိုးဆိတ္ေပးၿပီး မွကပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အကယ္၍ ထိုးဆိတ္ၿပီး မကပၸိရေသးဘူးဆိုရင္ သံဃာေတာ္တို႔က ကပၸိယဒကာ၊ဒကာမတို႔ကို “ကပၸိယံ ကေရာဟိ” (ရဟန္းေတာ္တုိ႔အား အပ္စပ္ေအာင္ ျပဳေလာ့) ဟု ဆုိၿပီးေနာက္ ကပၸိယတုိ႔က “ကပၸိယံ ဘေႏၲ” (အရွင္ဘုရားတုိ႔အား အပ္စပ္သည္ကို ျပဳပါ၏) ဟု ဆုိလွ်က္ ပါးစပ္ကဆုိတုန္းျဖစ္ေစ၊ ဆုိၿပီး ခ်က္ခ်င္းျဖစ္ေစ မီးျဖင့္ေသာ္လည္းထုိး၊ ဓားျဖင့္ေသာ္လည္းခုတ္၊ လက္သည္းျဖင့္ေသာ္လည္း ဆိတ္လိုက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဓားရာ၊ လက္သည္းရာ၊ အေပါက္ရာ-အျဖစ္ ထင္ရွားျဖစ္လွ်င္ အပ္စပ္သြားၿပီျဖစ္ပါတယ္။
အကပ္ခံပ်က္တဲ့ေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ “စြန္႕,ခ်,ေပး,လု, မစၥဳ, လိင္ျပန္, ဤေျခာက္တန္၊ ကပ္ခံပ်က္ေၾကာင္းတည္း” ဆိုတဲ့လကၤာအတိုင္း အဂၤါ(၆)ပါးရွိပါတယ္။
(၁) စြန္႔- ဆိုတာက အကပ္ခံထားတဲ့ ဆြမ္းစေသာ လွဴဒါန္းဖြယ္ရာအျဖာျဖာတို႔ကို သံဃာေတာ္ကမသံုးေဆာင္ မဘုဥ္းေပးေတာ့လို႔ အာလယျပတ္စြန္႔လိုက္တာကိုဆိုလိုတာပါ။ ထိုသို႔စြန္႔လိုက္ၿပီဆိုရင္ သံဃာေတာ္တို႔အေနနဲ႔ သံုးေဆာင္ရန္မအပ္စပ္ေတာ့ပါဘူး။
(၂) ခ်- ဆိုသည္မွာ ရဟန္းဘ၀မွသိကၡာခ်လိုက္ၿပီး လူ၀တ္လဲလိုက္တာကို ဆိုလိုတာပါ။ အကပ္ခံထားေသာရဟန္ဟာ သိကၡာခ်- လူထြက္သြားၿပီးဆိုရင္ ထိုသံဃာအကပ္ခံထားေသာ ဆြမ္းစသည့္လွဴဖြယ္ရာဟာအလိုအေလ်ာက္အကပ္ခံပ်က္သြားပါၿပီး။က်န္သံဃာေတာ္တို႔အေနနဲ႔ဘုဥ္းေပဒသံုးေဆာင္လိုလွ်င္ ထပ္မံအကပ္ခံၿပီးမွသာ အပ္စပ္တာျဖစ္ပါတယ္။
(၃) ေပး- အကပ္ခံထားသည့္ လွဴဖြယ္၀တၳဳကို တစ္စံတစ္ေယာက္ကို ေပးလိုက္လွ်င္းလည္း အကပ္ခံပ်က္ပါတယ္။ ထိုသို႔ေပးရာမွ ႏႈတ္မွေပးလွ်င္ေပးခ်င္း အကပ္ခံမပ်က္ေသးပါဘူး။ လက္ကလႊတ္လိုက္သည့္အခါမွသာ အကပ္ခံပ်က္တာျဖစ္ပါတယ္။
(၄)လု- သံဃာေတာ္တို႔အားကပ္လွဴဒါန္းထားသည့္လွဴဖြယ္ပစၥည္းကို လူစသည့္တစ္စံုတစ္ ေယာက္က လုယူသြားလွ်င္လည္း အကပ္ခံပ်က္၍ ထိုပစၥည္းကို သံဃာေတာ္တို႔အေနနဲ႔ မသံုးေဆာင္အပ္ေတာ့ပါဘူး။
(၄) မစၥဳ- အကပ္ခံထားသည့္ သံဃာေတာ္ျပန္လြန္ေတာ္မူလွ်င္လည္းဘုဥ္းေပးဖို႔ မအပ္စပ္ေတာ့ပါဘူး၊ ကပ္ထားတဲ့အာနိသင္ပ်က္ကြယ္သြာျပီျဖစ္ပါတယ္။
(၅) လိင္ျပန္- အကပ္ခံထားသည့္ သံဃာသည္ ေယာက်ၤားလိင္္အျဖစ္မွ မိန္မလိင္အျဖစ္သို႔ လိင္ေျပာင္း၊လိင္ျပန္သြားလွ်င္လည္း ထိုလိင္ေျပာင္သူ အကပ္ခံထားသည့္ လွဴဖြယ္ေဘာဇဥ္ကို မသံုးေဆာင္မဘုဥ္းေပးေကာင္းေတာ့ပါဘူး။
ေရ-ဒန္ပူမွ လြဲ၍ အျခား သူတပါးပိုင္ မိမိပိုင္ မည့္သည့္သံုးေဆာင္ဖြယ္မဆို အကပ္မခံဘဲဘုဥ္းေပးလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အကပ္ခံပ်က္သည့္ ေဘာဇဥ္ကို ဘုဥ္းေပးသည္ျဖစ္ေစ ဘုဥ္းေပးသည့္ရဟန္းမွာ “ဒႏၱေပါဏ သိကၡာပုဒ္”အရ ပါစိတ္အာပတ္သင့္ပါတယ္။
သံဃာေတာ္မ်ားကို ဆြမ္းဆက္ကပ္ရာတြင္ အခ်ိဳ႔ဒကာ၊ဒကာမတို႔ဟာ ေစတနာလြန္ကဲျပီး သံဃာေတာ္မ်ားက“ျပည့္စံုၿပီ၊ ေတာ္ပါၿပီ” လို႔တားတဲ့ၾကားက ဆြမ္း၊ဆြမ္းဟင္းတို႔ကို သဒၵါပိုကာ ဒီတဇြန္ေလးေတာ့ ထည့္ပါဦးဘုရား ဆိုၿပီး ထည့္ထပ္ေပးေလ့ရိွပါတယ္။ သံဃာေတာ္မ်ားအေနနဲ႔ “ျပည့္စံုၿပီး၊ေတာ္ၿပီ၊တန္ၿပီ” လို႔ေျပာၿပီးသား ေဘာဇဥ္ကို မဘုဥ္းေပးေကာင္းးေတာ့ပါဘူး ဘုဥ္းေပးရင္အာပတ္သင့္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဆြမ္းဆက္ကပ္တဲ့အခါမွာ ဒကာ၊ဒကာမတို႔အေနနဲ႔ သတိထားရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ထပ္သတိထားစရာ အခ်က္ကေတာ့ “ဂိလာန သံဃာဆိုရင္ မြန္းလြဲခ်ိန္ေနာက္ပိုင္းမွာ ေဆးအမွတ္နဲ႔ ခဲဖြယ္ေဘာဇဥ္ကို ဆက္ကပ္ေကာင္း ဘုဥ္းေပးေကာင္းတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ ေဆးအမွတ္နဲ႔ သေဘာထားဘုဥ္းေပးလိုက္ဆိုၿပီး ေနလြဲကာလနဲ႔မအပ္စပ္သည့္ ခဲဖြယ္တို႔ကို ဆက္ကပ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ၀ိကာလေဘာဇနသိကၡာပုဒ္အရ ဂိလာနပုဂၢိဳလ္ဆိုၿပီး အားပတ္က ကင္းလြတ္ခြင့္ေပးမထားပါဘူး။ သီလ၀ံသျဖစ္ေတာ္မူေသာ ေရွးဆရာေတာ္မေထရ္ႀကီးမ်ားမွာ ေဆးေသာက္ရန္အတြက္ပင္ ေန႔လြဲညစာမသံုးေဆာင္ဘဲ ေရာဂါဒဏ္ကို မငဲ့ကြက္ဘဲ သီလ၀ိသုဒၶိျဖစ္ရန္ က်င့္ေဆာင္ေတာ္မူခဲ့သည့္ ထံုးမ်ားကို သတိခ်ပ္သင့္ပါတယ္။
ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအေနနဲ႔ တေန႔မဟုတ္တေန႔မွာ သံဃာေတာ္အရွင္ျမတ္တို႔ကို ဆြမ္းဆက္ကပ္ျခင္းကို ဆက္ကပ္လွဴဒါန္းၾကမွာျဖစ္ပါတယ္ ။ ဆြမ္းကပ္ရာမွာ အကပ္ခံအာနိသင္ပ်က္သြားလွ်င္လည္း ကပ္လွဴသည့္၊ဒကာ၊ဒကာမတို႔မွာ အျပစ္မျဖစ္ပါဘူး၊ ကုသိုလ္ကေတာ့ရၿမဲရပါတယ္။ဒီလိုဆက္ကပ္တဲ့အခါမွာ နည္းစနစ္က်စြာဆက္ကပ္လွဴၾကမွသာ သံဃာေတာ္အရွင္သူမ်ား အျပစ္အာပတ္လြတ္ကင္းၿပီး မွ်တခ်မ္းသာစြား ဘုဥ္းေပးသံုးေဆာင္၍ ဓူရႏွစ္ျဖာကို မပင္မပန္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွာျဖစ္သလို မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္လည္း အက်ိဳးတရားႀကီးမား၍ ေလာကီ၊ေလာကုတၱရာအက်ိဳးထူးတရားမ်ားနဲ႔ ျပည့္စံုမွာျဖစ္ပါတယ္။
(ကိုယ့္အက်ိဳး၊သူအက်ိဳး၊မွ်တစြာ သည္ပိုးႏိုင္သူမ်ား ျဖစ္ၾကပါေစ)
ဓမၼ၀ီရ အရွင္ေတဇနိယ